Woensdag 26 juni 2019
Museumwerf Willemsoord
Komend weekend is er een Historisch Weekend op het terrein van Willemsoord in Den Helder. Ik verwacht dat de aandacht dan meer op de historische voer- en vaartuigen zal liggen. Daarom ga ik vandaag op de fiets naar de voormalige rijkswerf Willemsoord om de oude bouwwerken te bewonderen. De Oude Rijkswerf is na de verhuizing van de Koninklijke Marine omgevormd tot een nautisch themapark. Het hele complex is Rijksmonument alsook vele afzonderlijke gebouwen. Napoleon Bonaparte gaf Jan Blanken jansz. De opdracht om in Den Helder de grootste marinebasis met werf van Nederland te bouwen. In 1822 waren de eerste bouwwerken op de Rijkswerf van 40 hectare klaar. Het natte dok is circa 325 meter lang, 135 meter breed en ongeveer 8 meter diep. Het is met hand- en paardenkracht gegraven. Rondom het natte dok liggen verschillende historische gebouwen en twee droogdokken. De Zeedoksluis vormt de verbinding tussen het natte dok en de open zee. Op het terrein kwam een pomphuis met stoommachine, een machinebankwerkerij, de ketelmakerij, de scheepsmakerswerkplaats, de werkplaats van de takelaars en zeilmakers en magazijnen en overige werkplaatsen.
De Rijkswerf heeft in de Tweede Wereldoorlog veel te lijden gehad. De bezetters maakten dankbaar gebruik van de werf. Dit leidde tot bombardementen die ook op burgerdoelen terechtkwamen met tientallen doden tot gevolg. Ook het gebouw, waar nu het gebouw van de Stichting Nautische Monumenten staat, werd getroffen. De Mastenloods kon worden hersteld. Meerdere gebouwen zijn weer opnieuw opgebouwd.
Na de Tweede Wereldoorlog beleefde Willemsoord een sterke bloeiperiode. Den Helder werd in 1947 aangewezen als de hoofdmarinebasis van Nederland. De oorlogsvloot bestond nog uit een handvol schepen. Niet alleen de stad onderging de wederopbouw maar ook de vloot. In hoogtijdagen werkten ca. 2500 mensen op de Rijkswerf
In 1995 is de Marine na 170 jaar vertrokken van de Rijkswerf. Sinds het jaar 2000 is het hele terrein van de werf overgedragen aan de gemeente Den Helder. Vanaf die tijd vinden de restauraties plaats van de monumentale gebouwen en waterbouwkundige werken. De werf krijgt een nieuwe culturele en recreatieve invulling. Op het moment wordt er over gesproken om het stadhuis van Den Helder over te plaatsen naar Willemsoord.
Het Marinemuseum heeft een plaats gekregen op het terrein. Je kunt er de onderzeeboot ‘Tonijn’ bekijken. Die ligt heel prominent aan de noordkant van de werf en steekt uit over het kanaal. De twee andere historische schepen van het museum de, Schorpioen en de Abraham Crijnssen zijn gesloten vanwege onderhoud. Ik zie de Schorpioen wel in Dok II liggen in het water achter de bootdeur waarmee het Dok wordt afgesloten. In Dok I wordt er gewerkt aan Zr.Ms. Bonaire een zeilend oorlogsschip uit 1876 met een stoomzuigermachine.
Het Nationaal Reddingsmuseum Dorus Rijkers heeft een plek gekregen aan de zuidkant van de voormalige Rijkswerf. Een aantal oude reddingsboten worden ingezet voor tochtjes met bezoekers van het museum. Aan deze kant van de werf ligt ook het Lichtschip Texel en een aantal andere historische vaartuigen.